Tranh khắc gỗ là một loại tranh khá được nhiều người ưa chuộng và phát triển ở Việt Nam. Bạn có thể tưởng tượng một bức tranh được tạo nên từ việc khắc trên những tấm gỗ với những đường nét tinh xảo không kém gì như ở trên trang giấy. Tranh khăc gỗ được ra đời như nào, và tại sao nó lại là một trong những nghệ thuật hội họa đặc sắc trên thế giới nhé.
Tranh khắc gỗ là gì?
Tranh khắc gỗ là một loại tranh cho phép in ấn văn bản, hình ảnh hoặc những mẫu có sẵn, được sử dụng rộng rãi ở trên toàn khu vực Đông Á. Loại tranh này có nguồn gốc ở Trung Quốc thời cổ đại.
Khắc gỗ/Woodblock là một kĩ thuật in ấn trong nghệ thuật tranh in đồ họa, sử dụng chế bản in gỗ và phương pháp khắc nổi. Có nghĩa là, các thành phần không in trên tranh (mảng trắng) được khắc bỏ khỏi bề mặt của khối gỗ, phần được in (mảng đen) là phần ở lại.
Lịch sử tranh khắc gỗ
Trong các kỹ thuật in nổi khắc gỗ là phương pháp in lâu đời nhất. Tại Trung Quốc ngay từ thế kỷ 4 người ta đã biết dùng mực quét lên những tảng đá có khắc chữ và chà giấy lên để in ra. Tranh vẽ và chữ kèm theo (trên cùng một bản in) đã được in ra bằng các bản in gỗ, sách in bằng bản khắc gỗ cũng đã được biết đến từ thế kỷ 9. Sản xuất khắc gỗ màu Trung Quốc đã đạt đến trình độ hoàn hảo cao.
Tại Nhật Bản, khắc gỗ phát triển như một hình thức nghệ thuật bắt đầu từ khi kỹ thuật này được lan truyền từ Trung Quốc ở cuối thế kỷ thứ 8. Khắc gỗ tại Nhật Bản cực thịnh trong khoảng thời gian từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 19. Các bản khắc gỗ Nhật đầu tiên đều là các hình ảnh mang chủ đề tôn giáo, được sáng tác trong xưởng khắc gỗ của chùa và mang nhiều chức năng.
Tại châu Âu, việc sử dụng con dấu bằng gỗ đã được chứng minh là bắt đầu từ thế kỷ 12: Ở Ý vải được in bằng cách này. Người ta đoán rằng kỹ thuật này lan truyền vào Đức trong thế kỷ thứ 14 qua các người vẽ hình cho con bài.
Quy trình tạo ra tranh khắc gỗ
Những loại gỗ phổ biến đều có thể chế tạo thành tác phẩm nghệ thuật (trừ gỗ thông,…), trong đó phổ biến nhất là ván ép gỗ công nghiệp. Bề mặt gỗ phải được mài phẳng và làm nhẵn hoàn toàn. Để loại bỏ gỗ ở những phần không in, người ta dùng dao khắc gỗ.
Một bộ dao khắc gỗ cung cấp các đầu dao khắc khác nhau, gồm:
– Dao mỏng dùng để khắc các đường viền (A)
– Dao trổ dùng để tạo rãnh chữ V (B)
– Dao khắc dùng để khắc các đường thẳng và đường song song (C)
– Cây đục bán nguyệt để cắt bỏ đi những phần lớn không phải in (D).
Một số công nghệ hiện đại như máy phay, máy cưa, khắc laser, khắc CNC…ngày nay cũng được áp dụng để tạo chế bản khắc gỗ. Sau khi đã khắc xong chế bản in, mực in được phủ đều bằng con lăn. Tranh in (giấy có khả năng hút nước) được in bằng cách ép lên bản khắc gỗ. Lực ép cần phải phân bổ đều trên mặt giấy bằng cách xoa đều bằng tay hay đi qua máy ép.
Tranh khắc gỗ tại Việt Nam
Có 2 dòng tranh khắc gỗ chính tại Việt Nam, đó là tranh tết và tranh thờ. Cả 2 loại đều thể hiện đời sống văn hóa và tín ngưỡng của người dân thời đó. Nổi bật là những dòng tranh: tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống, tranh Kim Hoàng, tranh thờ Huế thịnh hành trong các thế kỷ từ 16 đến đầu thế kỷ 20. Đây đều là những nét văn hóa đặc trưng và là di sản văn hóa to lớn của dân tộc Việt.
———————-
Đọc thêm: Minimalism – Nghệ thuật thiết kế tối giản mà vẫn sang trọng
Multimedia wiki Blog 